Kibergigiyena bütün biznes seqmentlərində aktual mövzuya çevrilib. Proqram təminatı və yeni funksiyaların yaradılması çox sürətlə baş verir. Müvafiq yeniləmələrin aparılması üçün çoxlu sayda daxili prosedurlar və əməliyyatlar tələb olunur. Təşkilatların rəqəmsal aktivlərini qorumaq üçün kibergigiyenaya əməl etmək vacib addımlardan biridir.
Bu yazıda biz kibergigiyena anlayışını və əməl edilməli olan bəzi qabaqcıl təcrübələri ətraflı müzakirə edəcəyik.
Kibergigiyena nədir?
Kibergigiyena- təşkilatın, fərdlərin iş şəraitinin, insan və ya botun təsiri ilə müxtəlif müdaxilə, istismar, təhdid, hücumlardan müdafiə olunması məqsədilə müvafiq profilaktik tədbirlərin görülməsini, habelə avadanlıq, cihaz, tətbiqetmələrdə mütamadi yeniləmə və təkmilləşdirmənin düzgün təşkilini öyrənən sahədir.
Kibertəhlükəsizlik tədbirləri təşkilatlar üçün niyə vacibdir?
Kibergigiyena təşkilatlar üçün çox vacibdir sahədir, çünki təhlükəsizliyin qorunması məsələləri müasir texnologiyaya əsaslanan iş dünyasında böyük əhəmiyyət kəsb edir. Kibertəhlükəsizlik tədbirləri təşkilatların sistemlərini onlayn təhlükələrdən, kiberhücumlardan və zərərli fəaliyyətlərdən daha yaxşı qorunmağa və idarə etməyə kömək edir. Aşağıda kibertəhlükəsizliyin təşkilatlar üçün vacibliyini ifadə edən bir neçə məqamlar qeyd olunmuşdur:
Təhdidlər və hücumlara qarşı müdafiə: Kiberhücumlar və təhdidlər daim artır. Kibertəhlükəsizlik tədbirləri bu təhlükələri azaltmağa və qarşısını almağa kömək edir.
Məxfilik və məsuliyyət: Təşkilatlar öz müştərilərinin və biznes tərəfdaşlarının məlumatlarını və məxfiliyini qorumağa borcludurlar. Kibertəhlükəsizlik pozuntuları təşkilatın nüfuzuna və məsuliyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.
Etibarın idarə edilməsi: Kibertəhlükəsizlik insidentləri şirkətin etibarına ciddi ziyan vura bilər. Kibertəhlükəsizlik tədbirləri belə təsirin öhdəsindən gəlməyə kömək edir.
Biznesin davamlılığı: Kibertəhlükəsizlik insidentləri biznesin normal fəaliyyətini təhdid edə bilər. Kibertəhlükəsizlik tədbirləri təşkilatın işinin davamlılığını təmin edir.
Hüquqi tənzimləmə: Bir çox sənayenin kibertəhlükəsizlik təhdidlərinə qarşı qanuni tələbləri var. Kibertəhlükəsizlik tədbirləri təşkilata bu qanuni tələbləri yerinə yetirməyə kömək edir.
İnvestisiya etibarı: Kibertəhlükəsizlik təhdidləri və insidentlərinin yaratdığı risklər potensial investorlar və tərəfdaşlar tərəfindən nəzərə alınır. Yaxşı təhlükəsizlik tədbirləri investisiya cəlbediciliyini artıra bilər.
İnsan resurslarının təhlükəsizliyi: İşçilərin və həmkarların fərdi məlumatları və korporativ məlumatları risk altındadır. Kibertəhlükəsizlik tədbirləri bu məlumatın qorunmasına kömək edir.
Kibergigiyena komponentləri nələrdir?
Eyni strukturun şirkətin sistemində və ya verilənlər bazasında necə tətbiq oluna biləcəyini artıq görmüsünüz. Kiber gigiyenanın bu komponentlərini ümumiləşdirə bilərik:
Məxfi və həsaas məlumatlar xüsusi qayğıya və əlavə qorunma mexanizmlərinə ehtiyac duyulur. Burada SOAR həlləri və SIEM həllərinin istifadəsi məqsədəuyğundur.
Təhlükəsizlik orkestrasiyası, avtomatlaşdırılması və cavab reaksiyası (SOAR) həlləri təşkilatlara hadisələri vahid interfeysdən səmərəli şəkildə müşahidə etmək, anlamaq, qərar vermək və hərəkət etmək imkanı verir.
Təhlükəsizlik məlumatı və hadisələrin idarə edilməsi (SIEM) həlləri məlumatların, təhlükəsizlik fəaliyyətlərinin və əməliyyat imkanlarının sadələşdirilmiş görünüşünü təklif edərək, təhlükəsizlik təhdidlərini effektiv şəkildə aşkarlamağa, araşdırmağa və onlara cavab verməyə xidmət edir.
Hər ikisi əl ilə həll edilməsi mümkün olmayan prosesləri yerinə yetirərək getdikcə mürəkkəbləşən təhlükəsizlik təhdidlərinə qarşı dayanıqlığı daha da artırır.
Korporativ kibergigiyena üzrə ən qabaqcıl təcrübələr
Beləliklə, kibergigiyena kibertəhlükəsizlik strategiyasının qurulması üsuludur. Təşkilatların əməl etməli olduğu ən yaxşı təcrübələrə nəzər yetirək.
İT və kibertəhlükəsizlik mütəxəssisləri çalışdıqları təşkilatda hər hansı bir müdaxilə ilə qarşılaşdıqda ən önəmli vəzifələri təşkilat məlumatlarının itirməməsini təmin etməkdir. İT-nin artan əhəmiyyəti, məlumat riskləri və bazar dinamikliyi ilə təhlükəsiz biznes üçün əl ilə ehtiyat nüsxənin aparılması artıq kifayət etmir. Qabaqcıl bulud xidmətləri kimi avtomatlaşdırılmış alternativləri axtarmaq tövsiyyə edilir.
Əgər pisniyyətli haker təşkilatın sistemlərinə daxil olarsa və məxfi məlumatları pozmağa müvəffəq olarsa, nə baş verər? Bu halda İT necə reaksiya verəcək? Qoruma planları hansılardır? Onlar nə vaxt tətbiq edilməlidir? Bu və digər suallar risklərin idarə edilməsinin bir hissəsidir.
Giriş nəzarəti məlumatların qorunması üçün ən böyük maneələrdən biridir, ona görə də bu sahəyə böyük sərmayə qoyulması tövsiyyə edilir.
İdentifikasiyanı və monitorinqi avtomatlaşdıran və sistemə daxil olmağa çalışarkən anomaliyalar olduqda sizi xəbərdar edən xidmətlər və alətlərin tətbiqi də prioritetlərdən biri olmalıdır.
Təşkilatv inzibati imtiyazların istifadəsinə nəzarəti təmin etmək üçün aşağıdakı addımları qiymətləndirməlidir:
İstifadəçinin artıq təşkilat üçün işləmədiyi və ya müəyyən bir şəxsin artıq inzibati imtiyazlara ehtiyacı olmadığı halda etimadnaməni ləğv etmək zərurəti də var. Bu tip sorğular çox vaxtında olmalıdır, ona görə də siz istənilən anda imtiyazı ləğv etmək üçün insanların və ya müvafiq mexanizmlərin olmasını təmin etmək zəruridir.
Bu zəiflikləri idarə edəcək resursların tutumunu və müvafiq profilaktikanın aparılması üçün daxili prosesləri nəzərə alaraq, zəiflikləri mümkün qədər qısa müddət ərzində təkrarlanan əsasda müəyyən etmək üçün skanlar aparmaq tələb olunur.
Əksər informasiya texnologiyaları həlləri, istər aparat, istərsə də proqram təminatı, defolt olaraq, yerləşdirmə prosesində sadəlik və praktikliyə üstünlük verən ilkin konfiqurasiya ilə təmin edilir. Bu mənada, bu həllərin modullar və həddindən artıq xidmətlər aktivləşdirilmiş, əsas və ya mövcud olmayan autentifikasiya və kommunikasiya protokollarında təhlükəsizlik səviyyələri ilə gəlməsi adi haldır.
Bu proses adətən sərtləşdirmə adlanır və performans və ya funksional tələbləri aşağı salmadan autentifikasiya və şifrələmə mexanizmlərinin təhlükəsizlik səviyyələrini yüksəltməklə yanaşı, xidmətin məqsədi üçün yararsız olan hər hansı aktiv mənbənin deaktiv edilməsindən ibarətdir.
Loqlar həm hadisənin müəyyən edilməsi prosesində, həm də rəqəmsal ekspertizanın araşdırma prosesində son dərəcədə vacibdir.
Aydındır ki, həyata keçirilən strategiya və təhlükəsizlik tədbirlərinin əsas problemi artıq kibercinayətkarların perimetrə daxil olmasının qarşısını almaq deyil, əksinə, mümkün olan ən qısa cavab müddətində hücum vektorunu müəyyən etmək və zərərsizləşdirməkdir. Düzgün həyata keçirilən mexanizmlər təhlükənin daxili hərəkətini təcrid etməli və məhdudlaşdırmalı, hücumun təsirini mümkün qədər minimuma endirməlidir.
Bununla belə, yalnız logların istehsalı kifayət deyil. Növbəti addım davranış nümunələrini və ya anomal fəaliyyətləri müəyyən etmək üçün onları müntəzəm olaraq təhlil etməyimizi təmin etmək olacaq. Ətraf mühitin ölçüsünə və aktivlərin sayına görə, biz başa düşürük ki, bu məlumatın avtomatlaşdırılmamış təhlili tezliklə qeyri-mümkün olacaq. Bu halda, bu loqlar üçün saxlama, təhlil və korrelyasiya həllərinin həyata keçirilməsi vacib olacaqdır.
Fərdlər üçün kibergigiyena üzrə ən qabacıl təcrübələr
Fərdlər təşkilatın təhlükəsizliyinin qorunmasında böyük rol oynayırlar. Fərdlərin kibergigiyenaya riayət etməli olduğu ən qabaqcıl təcrübələr aşağıda təqdim olunmuşdur:
Parol yaradarkən ad və soyad, nömrə və ya ad gününüz kimi qısa sözlərdən və çox sadə rəqəmlərdən qaçın, çünki bunlar asanlıqla sındırıla bilən birləşmələrdir. Açıqlanmasını çətinləşdirən elementləri olan güclü, daha mürəkkəb parol yaratmaq üçün böyük və kiçik hərflərdən, həmçinin simvollardan istifadə edin. Burada qabaqcıl təcrübə https://cert.gov.az/az/password-generator linkinə keçid etməklə təhlükəsiz parol yaratmaqdır.
Bir neçə veb-sayt və ya xidmətdə eyni paroldan istifadə etsəniz, məlumatlarınız risk altında ola bilər. Açar söz sındırılıbsa, cinayətkarlar həmin istifadəçinin digər hesablarını da axtaracaqlar. Beləliklə, etimadnamənizi mütəmadi olaraq dəyişdirin.
Bankınızdan qəribə e-poçt məktubu aldınız? Mesajı açmayın, çünki siz dələduzluğun hədəfi ola bilərsiniz. Cinayətkarlar məlumatlarınıza giriş əldə edə və hətta təşkilatın şəbəkəsinə daxil olmaq üçün kompüterinizdən istifadə edə bilərlər.
Proqram təminatı tez-tez internet cinayətkarları tərəfindən virusların və fırıldaqçıların hədəfi olur. Bu proqram təminatlarını mümkün qədər yükləməyin, çünki onlar kompüterinizdən məlumat və parolları oğurlaya bilərlər. Bu, həmçinin brauzer genişləndirmələrinə (proqramlara əlavə funksiyalar əlavə edən proqramlar) aiddir. Yükləməzdən əvvəl tətbiq haqqında istifadəçi reytinqlərini və şərhlərini yoxlayın.
21 sentyabr 2023
15 avqust 2023
15 avqust 2023
31 mart 2023
31 mart 2023
31 mart 2023
31 mart 2023
31 mart 2023
© 2011-2024 Bütün Hüquqlar Qorunur
